Veel voorkomende ziektes en problemen

In dit overzicht vind je symptomen en behandelmethoden van de meest voorkomende ziektes en problemen bij kippen. Voor alles geldt natuurlijk: bezoek een vogeldierenarts als je het niet vertrouwt.

Direct naar:

Algehele malaise door gisten

Symptomen

Is je kip ziek en heeft zij geen last van onderstaande ziekten? Geef haar dan pijnstilling en antibiotica en als ze slecht eet ook daarbij nog metocloral drops en dwangvoeding. Knapt ze dan nog niet op, dan is het de moeite waard om haar ontlasting behalve op wormen en coccidiose ook te onderzoeken op gisten. Een paar gisten in de ontlasting is normaal. Maar zijn er veel gisten in de ontlasting te zien dan dienen zij bestreden te worden met Nystatine Labaz.

Als er veel gisten zijn is dat meestal secundair gekomen door een bacteriële infectie in het lichaam. We hebben kippen die we al opgegeven hadden omdat niets hielp, door toediening van dit middel wonderbaarlijk zien opknappen.

Behandeling

Dosis Nystatine Labaz: 2 x daags 3 ml per kilo lichaamsgewicht oraal in bek geven. Graag niet in combinatie met voedsel, dus zorgen dat de kip minimaal een uur daarvoor en een uur na de toediening niets eet. Dit is omdat het middel dan beter werkt in de krop. Minimaal 14 dagen behandelen en middel in koelkast bewaren. Is niet langer houdbaar dan twee weken na opening van het flesje. Nystatine Labaz kun je bij de dierenarts krijgen of bestellen.

Cloacaprolaps of darmprolaps

Soms is het ei zo groot dat er tijdens het leggen een stukje van de legdarm mee naar buiten wordt geperst en daar blijft.

Symptomen

De kip houdt persdrang en/of er is een naar buiten hangende uitstulping te zien, soms met bloed.

Behandeling

Zet de kip apart want anders gaan de andere kippen aan de cloaca pikken en kan ze letterlijk dood gepikt worden. Zet haar op een warme plek en geef haar twee maal daags pijnstilling en antibiotica. Smeer de cloacaprolaps diverse malen per dag in met plantaardige olie om uitdrogen en afsterven te voorkomen. Wanneer er veel troep en korstjes om het uitstulpende deel van de cloaca heen zitten en het er omheen erg vies is, kun je dit voorzichtig met lauw water wassen. Door de antibiotica en onstekingsremmer die je 2 x daags geeft gaat het genezen en zullen de korstjes er af gaan, de zwelling zal slinken en het uitstulpende deel van de cloaca zal daardoor vanzelf weer naar binnen gaan. Zorg in die tussentijd wel dat het uitstulpende deel van de cloaca niet uitdroogt.

Behandel dit zo maximaal 4 weken, na 2 weken is de cloaca meestal weer normaal en is het uitstelpende deel weer vanzelf naar binnen gegaan. Pas stoppen met antibiotica als cloaca weer een aantal dagen goed zit.

Ga het liefst naar een vogeldierenarts. Neem geen genoegen met een dierenarts die zegt dat er niets meer aan te doen is. Onze ervaring is dat veel dierenartsen de kip laten inslapen omdat ze eenvoudigweg niet weten wat te doen. Is er geen vogeldierenarts probeer dan bij een vogelopvang hulp te krijgen of neem contact met ons op voor doorverwijzing.

Dikke buik

Heeft je kip opeens een voelbaar grote en dikke buik dan is er iets ernstigs misgegaan met haar eilegapparaat en zitten er hoogstwaarschijnlijk rottende eieren in haar buik, tumoren of andere ontstekingen. Ook kan er sprake zijn van een buikvliesontsteking.

Eet ze verder goed en is ze nog kwiek dan kun je overwegen haar te laten opereren door een vogeldierenarts. Die haalt dan de vaak rottende eieren uit haar buik weg en een deel van de eileider waardoor ze waarschijnlijk nooit meer eieren legt. Hierdoor kan ze als alles goed gaat nog lang leven. Helaas hebben we ook de ervaring dat de helft van de kippen zo’n operatie toch niet overleefd. Dat is dus wel een afweging die je moet maken. Als ze verder niet veel last lijkt te hebben kun je er ook voor kiezen om haar zolang ze het nog naar haar zin heeft met een dikke buik rond te laten scharrelen. Is ze al duidelijk behoorlijk ziek door de dikke buik, dan is onze ervaring helaas dat een operatie nog maar zelden helpt. Het is dan het beste om de kip niet te lang te laten lijden.

Merk je dat je kip problemen heeft met eieren leggen maar is ze nog niet ernstig ziek en ze heeft nog geen enorm dikke buik, dan kun je overwegen om bij haar door de dierenarts een Suprelorin implantaat in te laten brengen. Hierdoor legt ze een tijd lang (het implantaat werkt naar schatting 2 tot 4 maanden) geen eieren meer en kan het van binnen tot rust komen. Als ze daarna weer problemen krijgt zal je haar opnieuw een implantaat kunnen geven. Implantaten zijn helaas wel aan de prijzige kant.

Coccidiose

Coccidiose is een darmaandoening, veroorzaakt door een parasiet.

Symptomen

• Bol zitten
• Bloederige diarree met slijm
• Verminderde eetlust
• Vermagering

Behandeling

Zekerheid of er wel of niet sprake is van een coccidiose besmetting is te krijgen na het testen van een mestmonster. Als een van je kippen het heeft kun je het beste al je kippen behandelen omdat het besmettelijk is. Coccidiose is goed en makkelijk te behandelen met Baycox 2,5%. Als je meer kippen hebt is het handig om een flesje van 100 ml in huis te hebben. De dosering is 0,4 ml (oraal toedienen) per dag voor een kip van 1,5 kg, gedurende 2 dagen.

Wachttijd voor eieren

Vanaf het moment dat je Baycox gebruikt bij een kip kun je de eieren van die kip even drie tot vier weken beter niet opeten. Je kunt de eieren wel aan je kippen geven, zo krijgen ze vanzelf voldoende eiwit en kalk binnen. Kook de eieren dan eerst en prak ze fijn voordat je ze geeft. De kippen zullen ervan smullen.

Kippensnot

Dit wordt veroorzaakt door een bacterie en is besmettelijk voor andere kippen. Het komt regelmatig voor en kan overgebracht worden door andere vogels zoals mussen.

Symptomen

• Niezen
• Vocht rond neusgaten
• Gezwollen ogen
• Rochelende ademhaling

Behandeling

Heeft één van je kippen één of meerdere van bovenstaande ziekteverschijnselen, zet haar dan direct apart en behandel haar. Ontsmet iedere keer je handen als je haar hebt opgepakt en behandeld, zodat je niet je andere kippen besmet. Wees alert op je andere kippen of ze ook de verschijnselen krijgen want kippensnot is erg besmettelijk.

Bronchisol is een middel dat goed tegen snot kan helpen en dat je online kunt bestellen via https://www.kippenhuis.nl/bronchisol Bronchisol is geen medicijn, maar kan dus wel effectief helpen. Behandel voor de zekerheid ook de andere kippen preventief hiermee. Mocht je geen vooruitgang zien bij je zieke snotterige kip na een aantal dagen, ga dan wel naar de dierenarts voor de medicatie die we hieronder bespreken.

Onze ervaring is dat het best werkzame medicijn bij de dierenarts hiertegen het antibioticum Super Ornithosemix is. Je moet dat dagelijks goed door het drinkwater mengen. De dosis is een afgestreken schepje per liter water. Het schepje zit bij de Super Ornithosemix verpakt. Het drinkwater kun je daarbij wat lekkerder voor de kippen maken door er vruchtensiroop aan toe te voegen. Super Ornithosemix is te bestellen bij de dierenarts. In plaats van Super Ornithosemix kun je de kip ook Doxoral 75 mg oraal ingeven. Voor een kip van twee kilo is dat een heel pilletje doxoral twee maal daags. Als een kip door het snot ontstoken ogen heeft kun je die een aantal keren per dag (totdat het zichtbaar niet meer nodig is) voorzichtig zalven met Cafzalf (bij de dierenarts te verkrijgen) of met lauw water schoon maken. Heeft je kip die het snot had geen verschijnselen meer, dan kan je haar weer bij de andere kippen zetten. Let er wel even op of ze weer gelijk geaccepteerd wordt. Laat haar anders eerst achter een stuk gaas in de ren weer wennen aan de andere kippen.

Wachttijd voor eieren

Vanaf het moment dat je een antibioticum gebruikt kun je de eieren beter niet opeten. Wacht hiermee twee tot drie weken na het stoppen met het antibioticum. Je kunt de eieren wel aan je kippen geven, zo krijgen ze vanzelf voldoende eiwit en kalk binnen. Kook de eieren dan eerst en prak ze fijn voordat je ze geeft. De kippen zullen ervan smullen.

Maagdarmstoornis

De hoofdoorzaak hiervan is stress, waar de industriekip natuurlijk veel mee te maken krijgt. Hoe goed we het ook allemaal bedoelen: het vangen, het vervoer en de verhuizing leveren allemaal stress op. Maar ook verandering van voer en sterke temperatuurverschillen kunnen een maagdarmstoornis veroorzaken. Laat daarom veranderingen van voer altijd geleidelijk verlopen.

Symptomen

• Diarree, lang aanhoudend
• Vermagering

Behandeling

Vervang het drinkwater 1 maal per dag door yakult en dien wat extra vitamines toe via het drinkwater. Wat maïsmeel en/of yoghurt door het voer en grove grit/maagkiezel helpt ook mee aan het genezingsproces. Bij ernstige gevallen is het verstandig antibiotica te geven om secundaire infecties te vermijden. Heeft een kip diarree geef haar dan alleen scharrelkorrel, rijstewater van gekookte witte rijst en witte rijst te eten en te drinken.

Kropverstoppingen

Meestal is het eten van te veel bodembedekking, te lang gras of een vreemd voorwerp de oorzaak. Geef hierom nooit gemaaid gras aan je kippen.

Symptomen

• De krop blijft vol
• Harde krop
• Kop maakt draaiende bewegingen
• Kip eet niet

Behandeling

Als de krop heel vol en zacht is en niet doorloopt: laat de kip voorzichtig overgeven door haar te kantelen en op de krop te drukken. Pas op dat ze zich hierdoor niet verslikt. Geef met een spuitje Emeprid 1mg/ml in haar krop, 0,5 ml per kilo gewicht. Geef de kip na een paar uur een klein beetje dwangvoeding. Masseer de krop. Geef drie maal daags de Emeprid met een spuitje in haar bekje en dwangvoeding. Het kan een paar dagen duren voordat de krop weer doorloopt en de kip weer trek in eten krijgt.

Als de krop hard is: Neem een spuitje met lauw water en spuit dat in kleine beetjes op de voorkant van het geopende bekje en laat de kip het telkens doorslikken. Masseer de krop daarna een tijdje. Hierdoor is het mogelijk dat de inhoud van de krop los komt en naar de maag gaat. Gebeurt dat niet, ga dan met je kip naar de dierenarts (liefst een vogeldierenarts). De dierenarts zal dan de krop opensnijden en de inhoud verwijderen. Wacht hiermee niet te lang!

Rui

In het najaar gaan kippen in de rui. Ze verwisselen dan het verenkleed voor de komende winter. Dit ruien, het verlies van veren en het aanmaken van nieuwe veren is geen ziekte, maar het eist wel heel veel energie van de kip. Kippen kunnen daardoor moe zijn en ze zijn kwetsbaarder en dus vatbaarder voor ziekten. Ook de kippen die net uit de industrie komen moeten veelal nog veren aanmaken en zijn op dat moment zwakker.

Symptomen

• Veren verliezen
• Groei nieuwe veren
• Er belabberd uit zien
• Kam wordt bleker

Behandeling

Houd je kippen in de periode dat ze veren verliezen en dat ze nieuwe veren krijgen goed in de gaten. Extra vitaminen en eiwitrijk voer is een must.

Windeieren

Heb je de kip net dan kan het zijn dat ze door de stress van de verhuizing de eerste dagen windeieren legt. Dit moet echter wel over gaan. Blijft dit of legt een van je kippen die je al wat langer hebt regelmatig windeieren dan is er vaak iets mis met het legapparaat van je kip. Geef je kip dan antibiotica en ontstekingsremmer (Clavubactin en Norocarp of Carprofen drops) om de ontsteking die de windeieren veroorzaakt te behandelen.

Belangrijk is uiteraard ook dat de kip voldoende kalk naar binnen krijgt. Je kunt dat doen door haar grit te geven. Maar als je denkt dat ze daar niet voldoende van opneemt, dan kun je haar ook extra kalk geven door de eischalen te geven en haar een week of twee weken lang één maal daags een kalktabletje toe te dienen. Je kunt ook vloeistof bestellen die CalciFerol heet en die je door het drinkwater van de kippen kunt mengen. Kalk is nodig voor de ontwikkeling van de eischaal, het is alleen vaak niet de oorzaak van het voortdurend windeieren leggen.

Legnood

Hier zal een industriekip niet zo snel last van krijgen maar het blijft een mogelijkheid. Oorzaak van legnood kan een te groot ei zijn.

Symptomen

• Bol zitten
• Rillen
• Soms persende aandrang lijkend op weeën
• Pinguïn houding
• Je kunt als je voorzichtig voelt het ei van onderen voelen zitten

Behandeling

Warm zetten (30-35 graden) en liefst apart. Wat plantaardige olie in de cloaca aanbrengen. Een nacht wachten. Let goed op dat het ei er helemaal uitkomt! Doe een handschoen aan en voel met een vinger of er geen restjes zijn achterbleven. Werkt dit allemaal niet, ga dan onmiddellijk naar een vogeldierenarts. Wacht hiermee niet te lang!
Om een ontstekingsreactie tegen te gaan is het aan te bevelen om de kip 5 dagen op antibiotica te zetten.

Wachttijd voor eieren

Vanaf het moment dat je een antibioticum gebruikt kun je de eieren even twee tot drie weken na het stoppen met de antibioticum niet opeten. Je kunt de eieren wel aan je kippen geven, zo krijgen ze vanzelf voldoende eiwit en kalk binnen. Kook de eieren dan eerst en prak ze fijn voordat je ze geeft. De kippen zullen ervan smullen.

Wormen

Maakt je kip een zieke of lusteloze indruk dan kan een wormbesmetting ook de oorzaak zijn. Laat dan even een mestonderzoek doen. Kippen kun je ook uit voorzorg 2 tot 4 keer per jaar (afhankelijk van de grootte van je tuin als ze daar vrij in mogen rondscharrelen en of er andere vogels in je tuin komen) ontwormen.
Een wormbesmetting is makkelijk te verhelpen met Iverquantel drops. Dit middel kun je bij de dierenarts krijgen of bestellen via internet. De dosis is eenmalig 0,5 ml per kilo gewicht van de kip oraal geven, goed schudden voor gebruik.

Je kunt ook als ontworming Panacur 2,5% suspensie gebruiken. Dit middel kun je bij de dierenarts bestellen. Voor de juiste dosis moet je de kip eerst weer wegen en je geeft het oraal. Bij Panacur (suspensie 2,5%) is de dosis 1ml per kilo lichaamsgewicht van de kip en je geeft dit drie achtereenvolgende dagen één keer per dag. Met een spuitje druppel je het medicijn er voorzichtig aan de voorkant op de onderkant van de snavel er bij beetjes in. Ze zal het dan netjes doorslikken.

Als uit mestonderzoek blijkt dat één van je kippen wormen heeft kun je het beste alle kippen tegelijk ontwormen met Iverquantel drops of Panacur. Nadeel van Panacur is dat je drie opeenvolgende dagen ze met dit middel moet ontwormen.

Wachttijd voor eieren

Vanaf het moment dat je Iverquantel drops of Panacur gebruikt bij een kip kun je de eieren van die kip even één tot twee weken beter niet opeten. Je kunt de eieren wel aan je kippen geven, zo krijgen ze vanzelf voldoende eiwit en kalk binnen. Kook de eieren dan eerst en prak ze fijn voordat je ze geeft. De kippen zullen ervan smullen.

De luizen veroorzaken bij de kip jeuk, onrust, kaalheid en eventueel bloedarmoede. Naast de veerluis, bestaan ook nog de bruine lichaamsluis, de donsluis, de vleugelluis, goniodes en de kippenkopluis.

Belangrijk is dat je voor de bestrijding onschuldige preparaten gebruikt, die de kip geen kwaad doen. Er zijn speciale pluimvee-insectenpoeders in de handel, zoals bijvoorbeeld vogelspray 404 van beaphar. Let er op dat de spray of poeder niet in de ogen of bek van je kip komt als je haar ermee behandelt.

Behandel al je kippen als een van je kippen veerluis heeft en herhaal de behandeling na 3 weken. Belangrijk is dat je kippen regelmatig een stofbad kunnen nemen.

Vlooien

Ook vlooien zijn met het blote oog zichtbaar. Net als de luis hebben ze 6 pootjes. Ze zijn te herkennen aan hun beweeglijkheid; als je ze aanraakt springen ze weg. Omdat vlooien het beste gedijen in een vochtige en warme omgeving komt dit probleem het vaakst in de zomer voor. Vlooien veroorzaken bij kippen jeuk, kale plekken en de kippen kunnen mager worden. Ook kunnen vlooien ernstige bloedarmoede veroorzaken. De kippen krijgen dan bleke kammen en lellen.

Omdat het grootste deel van de vlooienpopulatie (eitjes, poppen en larven) niet op de kip zelf maar in de omgeving leeft is het grondig schoonmaken en ontsmetten van het hok heel erg belangrijk. Behandelen kan op dezelfde manier als hoe men een hok met bloedluis behandelt. Het lichaam van de kip kan met een antiluispoeder of spray behandeld worden. Pas altijd op dat dit spul niet in de ogen of bek komt. Herhaal het grondig schoonmaken en ontsmetten van het hok en de kip sprayen of poederen met antiluis een paar keer, net zo lang totdat alle vlooieneitjes zijn uitgekomen en bestreden.

Bloedluis

Bekendst zijn de witte en de rode bloedluis. Een bloedluis is geen luis maar een 1 millimeter grote mijt met 8 poten. Ze zijn ook met het blote oog te zien. Alleen zie je ze overdag amper op kippen. Dat komt omdat ze zich dan schuil houden in het hok in de spleten en kieren, onder zitstokken, legnesten of voerbakken en in het strooisel.

Als je bloedluis hebt kun je ’s avonds als het donker met een zaklamp de mijten overal in het hok zien. Of haal een wit papieren zakdoekje langs de onderkant van de zitstok: als er bloedpuntjes op het doekje zitten duidt dit op bloedluis.

Kippen kunnen er behoorlijk ziek door worden. Door bloedverlies kunnen ze slap en bleek worden en bloedarmoede krijgen. Ze kunnen er zelfs aan dood gaan. Ook kunnen bloedluizen andere ziektes overbrengen, zoals de E-coli bacterie. Ter preventie is daarom regelmatige controle van de losse zitstokken noodzakelijk om een plaag te voorkomen.

Een goede hygiëne en het hok geregeld met witte kalk behandelen, werkt preventief tegen de bloedluis. Hang de zitstokken zwevend op, met behulp van draadeinden. De draadeinden kunnen worden behandeld met biodiesel. Daar zijn de mijten niet tegen bestand.

Bloedluistest

Om te weten te komen of en hoeveel bloedluis er in het hok aanwezig is kun je een opgerold stukje karton in een kunststof pijpje vastmaken onder de zitstok. De bloedluizen verstoppen zich er graag in. Een buisje kan al gauw duizend tot tweeduizend stuks te bevatten.

Manieren voor bestrijden bloedluis

• Algemeen: Behandel de kippen allemaal met een pluimvee-insectenmiddel en plaats ze tijdelijk buiten het hok. Vervolgens maak je alle losse onderdelen van het hok schoon met water met lysol of met een bleekwateroplossing. Daarna bespuit je het gehele hok, inclusief de zitstokken en alle naden en kieren, met een middel tegen vogelmijt. Er zijn vloeistoffen en poeders in de handel. Deze middelen mogen niet op de kippen gebruikt worden.
• Exzolt: Is een nieuw en duur middel dat je alleen bij de dierenarts kunt bestellen, maar het werkt wel heel effectief. Je moet Exzolt door het drinkwater van de kippen doen. 1 ml is goed voor 10 kippen. Je moet eerst het water in de drinkbak doen en daarna pas de Ezolt. Zorg dat de kippen alles opdrinken. Na een week herhaal je dit. De kippen zijn dan drie maanden beschermd tegen bloedluis. De eieren kun je gewoon blijven eten.
• Finecto+ en dagelijks met de brander aan de slag: Bespuit alle naden, kieren en zitstokken in het hok met Finecto + (met dit middel hebben we goede ervaring, het is te koop bij onder andere Welkoop) en ga de dagen daarna dagelijks met de gasbrander langs de kieren, naden en zitstokken met een rustige snelle beweging. Pas op: brandgevaar!
• Verhitting met stoom: Een andere effectieve behandeling is het dierverblijf verhitten met stoom of water van minimaal 70 graden.
• Verfstripföhn: Een vrij onbekende, maar makkelijke en effectieve methode schijnt te zijn: een verfstripföhn op alle naden en kieren zetten (let op brandgevaar!). Ook een stoomreiniger (geen brandgevaar!) is effectief. Deze is te koop in de doe-het-zelfzaak. Maak eerst alles schoon met heet sodawater, dan de föhn erop. Vergeet vooral de plekken onder de zitstok en in de legnesten niet. Na zorgvuldig overal geföhnd te hebben, kun je alle wanden en kieren en zitstokken inborstelen met droge witkalk.
• Anti bloedluis spray: Op de kippen zelf werkt een anti-bloedluisspray. Deze is onder andere te koop in de dierenspeciaalzaak. Dit is echter niet genoeg om bloedluis te bestrijden.
• Synthetische pyrethoide: Andere methode is sprayen met een synthetisch pyrethoide. Dit kost 20 tot 30 euro voor een heel hok, binnen een half uurtje ben je klaar. Laat de kippen wel minstens een halve dag buiten het hok.
• Anti bloedluis systeem: Ook het hok behandelen met olie is een veelgebruikte methode, zowel ter bestrijding als ter voorkoming. Het Anti Bloedluis Systeem (ABS) is gebaseerd op de manier waarop men in de tropen de termieten van tafel houdt: de tafelpoten worden in een bakje met water geplaatst. Zo werkt het ABS ook: het onderstel van de zitstokken wordt in bakjes met biodiesel geplaatst. Zo kunnen de bloedluizen de zitstok niet bereiken.
• Middelen op basis van silicium of diatomeuze aarde: Tegenwoordig zijn er ook nieuwe middelen verkrijgbaar, op basis van silicium of diatomeuze aarde. Beide middelen lossen het probleem niet definitief op, maar maken het wel beheersbaar. Het hok zal geregeld schoongemaakt en behandeld moeten worden.

Kalkpoten

Symptomen

Grijze afzetting/schubben op de poten, veroorzaakt door graafmijt.

Wachttijd voor eieren

Vanaf het moment dat je een ontwormingsmiddel gebruikt bij een kip kun je de eieren van die kip even twee tot drie weken beter niet opeten. Je kunt de eieren wel aan je kippen geven, zo krijgen ze vanzelf voldoende eiwit en kalk binnen. Kook de eieren dan eerst en prak ze fijn voordat je ze geeft. De kippen zullen ervan smullen.